هورمون گیاهی

مکان های  اصلی ساخته شدن اکسین ها بافت‌های مریستمی مختلف از جمله مریستم نوک ریشه، نوک ساقه، جوانه‌های در حال باز شدن، برگ‌های جوان و گل‌ها است. انتقال اکسین به شکل‌های مختلف صورت می‌گیرد، به این ترتیب که در اندام‌های جوان از بالا به پایین، در ریشه‌ها هم از نوک ریشه به سمت بالای ریشه و در اندام‌های پارانشیمی در داخل آوندهای آبکشی صورت می‌گیرد.

علاوه بر موارد گفته شده، اکسین ها در کنترل کردن ریزش پاییزی برگ‌ها و میوه‌ها، رشد گل و میوه و جلوگیری از رشد ریشه‌های نا به جا در گیاهان دخالت دارند.

علاوه براکسین های طبیعی، اکسین هایی هم به شکل مصنوعی وجود دارد که از جمله آنها می‌توان به اسید ایندول -۳- بوتیریک، اسید نفتاکسی استیک، اسید -نفتالین- استیک، اسید تری یدو بنزوئیک، اسید ۲و۴-در کلرو فنواکسی استیک اشاره کرد.

باید توجه داشت که نباید از غلظت‌های نسبتاً زیاد اکسین ها استفاده کرد چرا که به کار بردن بیش از حد از آنها منجر به ایجاد نقایصی در گیاهان می‌شود که از جمله آنها می‌توان به تغییر شکل برگ و ساقه و ریشه، جلوگیری از رشد ریشه‌ها یا باز شدن گل‌ها، ایجاد ورم و آماس و … اشاره نمود.

همانطور که گفته شد اکسین نقش تحریک کنندگی رشد در گیاه را دارد. از جمله عملکردهایی که اکسین ها در گیاه دارند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

•  طویل شدن سلول‌ها و اندام‌ها: با افزایش غلظت اکسین، طول سلول‌های گیاهی نیز افزایش می‌یابد. البته باید توجه داشت که افزایش غلظت اکسین در حالی که باعث افزایش طول اندام‌های هوایی گیاه می‌شود از طرف دیگر از شدت طویل شدن ریشه می‌کاهد و نقش بازدارنگی نیز دارد. پس اکسین در غلظت کم باعث افزایش رشد ریشه و در غلظت بالا باعث رشد ساقه می‌شود.
•  رشد گرایشی (تروپیسم): رشد گرایشی شامل زمین گرایی و نورگرایی می‌شود. تجمع زیاد اکسین در قسمت زیرین، رشد ریشه را آهسته تر می‌کند و باعث خمیدگی ریشه نیز می‌گردد که این مورد را در اصطلاح زمین گرایی می‌نامند. شکل دیگر از رشد گرایشی که به آن نورگرایی (فتوتروپیسم) گفته می‌شود زمانی اتفاق می‌افتد که  اکسین در یک اندام به شکل نامتفارن توزیع می‌شود و باعث خمیدگی بخش‌هایی از گیاه می‌گردد؛ این خمیدگی به این علت اتفاق می‌افتد که در بخشی از گیاه که به سمت نور قرار دارد رشد کاهش می‌یابد، و در بخشی از گیاه که از سمت نور فاصله دارد رشد سریعتر اتفاق می‌افتد.
• فعالیت لایه زاینده: فعالیت این لایه از طریق حرکت اکسین ها در جوانه‌های در حال رشد و در درون ساقه‌ها انجام می‌شود.
• چیرگی راسی (Apical Dominance): یکی دیگر از اثراتی که هورمون اکسین بر گیاهان می‌گذارد افزایش رشد جوانه‌های راسی و جلوگیری از رشد جوانه‌های جانبی است.
• ایجاد گل: اکسین می‌تواند گل دادن برخی از گیاهان را تسریع کند به این شرط که دوره فتوپریود برای گلدهی گیاهان به اندازه کافی طولانی باشد.
• ریزش برگ و میوه: اکسین با تحریک کردن تولید هورمون اتیلن و همچنین با فعال کردن آنزیم‌هایی مثل پکتیناز باعث می‌شود که میوه و برگ گیاهان ریزش کنند. 
• ایجاد بکرزایی یا پارتنوکراپی (Parthenocarpy): بکرزایی در شرایطی اتفاق می‌افتد که در آن میوه بدون لقاح رشد می‌کند. میوه‌های که در این شرایط رشد می‌کنند اغلب بدون دانه هستند.

هورمون جیبرلین یا ژبیرلین (Gibberellin)

عامل این هورمون از قارچی به نام ژیبرلا فوجیکوری (Gibberella Fujikuroi) از گروه آسکومیستها (کیسه دار) بود که توسط متخصصان ژاپنی کشف شد. این هورمون باعث رشد بیش از اندازه و همچنین عملکرد و بازده پایین در گیا‌ه برنج می‌شد.

هورمون جیبرلین از اسید جیبرلیک اسید (Gibberellic Acid) یا (GA3) ساخته می‌شود که در گیاهان مختلف با تفاوت‍های چشمگیر در اثر بخشی مشاهده می‌شوند.