جلوگیری از آسیب های سرمای دیررس بهاره با استفاده از اتفن و پاکلوبوترازول

تعریف سرمازدگی :

گیاهان نسبت به کاهش دمای محیط آستانه تحمل مشخصی دارند . البته این آستانه تحمل ممکن است در گیاهان مختلف متفاوت باشد. اگر دما از آستانه تحمل گیاه پایین تر برود عملکرد های فیزیکی و فیزیولوژیکی آن کم و یا مختل می گردد. این پدیده را سرمازدگی می گویند. سرما زدگی ممکن است در دمای پایین تر از صفر درجه و یا بالاتر از آن صورت بگیرد.

کاهش در عملکرد یا اختلال در آن بصورت خسارت های ناشی از سرمازدگی بروز پیدا می کند. بطور کلی سرمازدگی را به سه نوع می توان تقسیم کرد : سرمازدگی پاییزی ،سرمازدگی زمستانی و سرمازدگی بهاره که مورد آخر را سرمازدگی دیر رس هم می گویند . چون هدف این نوشتار تببین راه های جلوگیری آسیب های ناشی از  سرمای دیر رس بهاره در گیاهان با استفاده از اتفن و پاکلوبوترازول است بنابراین فقط به سرمازدگی دیرس بهاره می پردازیم و بحث درباره دو نوع دیگر سرمازدگی را به وقت دیگر موکول می کنیم.

سرمازدگی بهاره یا دیر رس چیست؟:

با نزدیک شدن به بهار یعنی در نیمه دوم اسفند با بالارفتن تدریجی دمای هوا شکوفه های عده ای از درختان میوه باز می شوند و حتی در بعضی از آنها میوه نیز تشکیل می گردد . سرد شدن مجدد هوا  بعد از این مرحله باعث آسیب دیدن شکوفه ها و میوه های تازه تشکیل شده می گردد.این خسارت وارده شده به درختان میوه  وسایر گیاهان را سرمازدگی بهاره یا دیر رس می گویند. هر چه هوای قبل از این دوره کوتاه سرما گرم تر بوده باشد خسارت شدید تر خواهد بود.درختانی که نیاز سرمایی کمتری دارند مانند زرد آلو ، بادام ، هلو و … آسیب جدی تری از سرمازدگی بهاره می بینند.

راه های مقابله با سرمازدگی :

روش ها ی گوناگونی برای مبارزه در برابر سرمای دیر رس بهاره در پیش گرفته می شود . با توجه به هدف این نوشتار که بررسی راه های مقابله با سرمازدگی بهاره با استفاده از تنظیم کننده های رشدی چون اتفن و پاکلوبوترازول می باشد بنابراین به سایر روش ها بصورت خلاصه اشاره می شود که عبارتند از : استفاده از ارقام دیر گل ده ، استفاده از بخاری های حرارتی در باغ ها ، ایجاد دود و سوزاندن گاه ، استفاده از دستگاههای مولد باد ، استفاده از مواد شیمیایی و تنظیم کننده های رشد و ….

استفاده از اتفن برای چلوگیری از سرمازدگی بهاره:

اتفن یا اتفون با نام لاتین Ethephon  و نام شیمیایی 2-کلرو اتیل فسفونیک اسید که  دارای فرمول شیمیایی C₂H₆ClO₃P می باشد نوعی تنظیم کننده رشد گیاهی یه شمار می رود که به آن اتیلن مایع نیز می گویند. مایعی تقریبا بیرنگ که پس از جذب توسط گیاه به اتیلن تبدیل می شود و کاربرد های مختلفی چون تسریع در رسیدگی میوه ، رنگ آوری میوه هایی چون گوجه فرنگی و انگور ، تسهیل در برداشت محصولاتی چون بادام ،گردو و آلبالو ، به تاخیر انداختن گلدهی و… که در این نوشتار به کاربرد اتفن در به تاخیر انداختن گلدهی برای چلوگیری از خسارت سرمازدگی می پردازیم.

استفاده از اتفن برای جلوگیری از سرمازدگی درختان میوه هسته دار بوسیله سرمای بهاره معمولا بصورت محلول پاشی و در زمان آغاز ریزش برگ ها و یا قبل از ایجاد تورم جوانه ها باید صورت بگیرد. از درختان میوه که به این روش تیمار می شوند میتوان به زرد آلو ، هلو ، شلیل ،زغال اخته ، بادام ، گردو ، پسته ، زیتون و ….  اشاره نمود . هم چنین مطالعات نشان داده بهترین زمان محلول پاشی اتفن در اوایل ریزش برگ ها یعنی پاییز می باشد . هر چند استفاده از اتفن قبل از آغاز تورم جوانه ها نیز در تاخیر گلدهی موثر  بوده است.محلول پاشی اتفن در زمان مناسب و با دوز معین میتواند گلدهی را بین یک هفته تا دو هفته در اوائل بهار به تاخیر بیندازد.

استفاده از پاکلوبوترازول برای چلوگیری از سرمازدگی بهاره:

پاکلوبوترازول یکی از  مهمترین تنظیم کننده های رشد به حساب می آید که ویژکی قارچ کشی هم دارد. این تنطیم کننده رشد در دسته بازدارنده های رشد طولی قزار می گیرد و با ممانعت از سنتز اسید جیبرلیک رشد زولی گیاه رو کند می نماید . دلیل کارایی پاکلوبوترازول برای جلوگیری از سرما زدگی بهاره همچون اتفن خیلی روشن نیست ولی بدیهی ست این عمل را با طولانی کردن دوره رکود جوانه ها به انجام میرساند.